گاو جرزی

گاوهاي جرزي در جزيرة جرزي نزديك جزيرة گرنزي در نزديكي سواحل فرانسه توسعه داده شده‌اند. همانند گاوهاي گرنزي، كوچك جثه اند.

گاوهاي جرزي نژادشيري كوچك و پرطاقت بوده و داراي تركيب شير (درصد پروتئين و چربي شير) بالا و عملكرد توليد شير متوسطي مي باشند. اين نژاد به خاطر محتواي بالاي چربي شيرش معروف مي باشد (4). شير گاوهاي جرزي داراي بيشترين درصد چربي و درصد مواد جامد بدون چربي نسبت به تمامي نژادهاي ديگر است. به جهت دارا بودن چربي زرد داراي ارزش زيادي براي توليد گوشت و Veal نيست (1).

از آنجايي كه گاوهاي جرزي نسبت به تحريكات بسيار حساس و سريعاً واكنش نشان مي دهند، اين گاو ها به داشتن يك سيستم بسيار عصبي توسعه يافته، معروفند (1).

رنگ اين نژاد كرمي روشن تا قهوه اي تيره (عسلي) مي باشد (4).

گاو جرزي هم اكنون سريع‌ترين رشد را در بين همة نژادهاي جهان داشته (4) و دومين نژاد برتر شيري در جهان است. اين نژاد تحت عنوان ملكة نژادها لقب گرفته است (3). گاوهاي جرزي نسبت به تمامي نژادهاي ديگر زود تر بالغ مي شوند و اوج توليد شير را نسبت به نژادهاي ديگر زودتر كسب مي‌كنند (1).

يك گاو جرزي بالغ تقريباً 450 كيلوگرم وزن دارد.

تاريخچة نژاد جرزي

تاريخچة گاو جرزي را مي توان تا 6000 سال قبل از ميلاد در منطقة خاورميانه دنبال كرد. حتي احتمال مي‌رود گاو جرزي از نتاج گونه هاي وحشي بوس پريمي‌جنيوس[1]باشد (2).

منشا گاوهاي جرزي از جزيره اي در كانال انگليس در چند كيلومتري ساحل فرانسه مي‌باشد(4). مساحت جزيره تقريباً 62 مايل مربع است (1). اين گاوها در سال 1829 به استراليا آورده شده و توسط جامعة  گله جرزي استراليايي كه در اوايل دهة 1900 تشكيل شد، در استراليا پراكنده شدند (4).

همانطوري كه از نامش بر مي آيد، گاو جرزي در جزيرة جرزي نزديك جزيرة گرنزي واقع در كانال انگليس پرورش داده شده است. ظاهراًگاو جرزي از گله هاي گاوي است كه از سرزمين اصلي و مجاور نرمن (شمال فرانسه) به اين جزيره برده شده و براي اولين بار در سال 1700 ميلادي به عنوان يك نژاد جداگانه ركورد برداري شده است (4).

به دليل اندازة كوچك ، رام بودن و ويژگي هاي جذاب گاوهاي جرزي، گله هاي كوچك توسط مالكين ثروتمند به عنوان يك تكيه گاه براي منظره هاي زيباي انگلستان به اين كشور آورده شده اند (4).

فرانك فال بر اساس شواهد DNA عنوان كرد كه قديمي ترين مهاجرين در جزيرة جرزي از وايكينگ‌هاي دانماركي بودند كه توسط شاه فرانسه 500 راس گاو به آنها داده شده است تا منطقه را ترك كنند كه در نتيجة آن آنها در ناحية نرماندي (شمال فرانسه) مستقر شدند. شباهت بين گاوهاي جرزي و نانتيز [1] نيز مي تواند بيانگر اين مسئله باشد (4).

قبل از سال 1789 گاوها به عنوان جهيزيه در ازدواج هاي جزيره اي بين جزيره هاي جرزي و گرنزي داده مي‌شدند (Boston, 1954) ولي اين مسئله گسترش زيادي نداشت. از زمان 1789، قانون حفظ خلوص نژاد، واردات گاو خارجي را به داخل جزيره قدغن كرده است. هرچند كه صادرات گاو و مني يك منبع اقتصادي مهم براي جزيره به شمار مي‌آيد. محدوديت واردات گاو در ابتدا در سال 1789 اعمال شد تا از افت قيمت صادرات جلوگيري به عمل آيد (4). به موجب اين قانون، هر دامدار كه گاو فرانسوي به جزيره مي‌آورد، 200 ليور به ازاي هر دام جريمه مي‌شد. اين قانون خلوص نژاد جرزي را در هر زمان تضمين كرده است (2).

در زمان  اصلاح نژاد اين گاو، كره اصلي ترين فراورده شير اين گاو شده بود. در نتيجه تاكيد بر روي گاوهايي گذاشته شده بود كه درصد بالايي از چربي را توليد مي كردند.

گاوهاي جرزي با داشتن اندام زيبا، طبيعت ملايم و مهربان، بنيان قوي و شير غني به زودي مشهور شده و مزرعه داران شروع به فروش گاوهايشان به تمام دنيا شدند.

كتاب گلة جرزي در سال 1866 توسط جامعة سلطنتي كشاورزي- باغباني جرزي (RJA&HS) تهيه شد كه در آن مشخصات همة گله هاي جرزي ثبت گرديده است.

گاوهاي جرزي به دليل يكنواخت بودن نوعشان معروف هستند. به دليل اينكه گاوي كه داراي مشخصات نامطلوب مي بود، در جزيرة جرزي اجازة ماندن به آنها داده نمي شد.

مقايسة نژاد هاي گاوهاي  شيرده از نظر ميزان توليد و تركيبات آن

نژادهاي مختلف گاوهاي شيرده حجم هاي شير و تركيبات متفاوتي از آن را توليد مي‌كنند.

در جدول زير برخي از اين مقادير آورده شده است (4).

شير نژاد جرزي به خاطر كاروتين زياد داراي رنگي زرد است. به جز جرزي و گرنزي نژادهاي ديگر داراي قدرت تبديل كاروتين بيشتري به ويتامين A هستند و بنابراين شير آنها داراي رنگ زرد اين دو نژاد كوچك نيست.

جدول، مقايسة حجم شير و تركيبات شير نژاد هاي مختلف گاو

ويژگي ها

گاو جرزي كاملاٌ كوچك جثه بوده و از 360 تا 540 كيلوگرم وزن دارد. گاو هاي نر نيز كوچك جثه بوده و از 540 تا 820 كيلوگرم وزن دارند و آشكارا رفتار تهاجمي دارند (3).

مهمترين عاملي كه باعث عموميت اين نژاد شده اقتصادي بودن توليد آن مي باشد.كه به دلايل زير مي‌باشد (3):

- به دليل پايين بودن وزن و نيز نيازمندي هاي نگهداري، مي‌توان مقدار زيادي از اين گاو را در واحد كمتري از سطح نگهداري كرد.

- بالا بودن ميزان چربي شير اين نژاد كه باعث به صرفه شدن نيازمندي هاي انرژي در خوراك به ازاي هر كيلو چربي شير مي گردد.

- نژاد جرزي قابليت روبروشدن با دامنة وسيعي از شرايط آب و هوايي را داشته و نيز با مصرف خوراك توليدشده در منطقه توليد بالايي را دارد (6).

پرورش 

سال هاست كه مزرعه داران جزيرة جرزي در پي آن هستند كه گاوهاي سالم را نگهداري كنند تا شير با كيفيت بالايي را توليد كنند. اين منجر به آن شده است كه گاوهاي جرزي از نظر كيفيت شير توليدي معروف شود (3).

شير اين گاوها غني، پرچرب و به رنگ زرد كمرنگ مي‌باشد.

گاوهاي جرزي همچنين از نظر طول عمر^[2] و داشتن متوسط5 گوساله معروف مي باشند. يك تليسة جرزي در اوايل 15 ماهگي جفت گيري^[3] كرده و گوساله اش را 9 ماه بعد به دنيا خواهد آورد (3).

جيرة غذايي گاو جرزي در اواخر بهار و طول تابستان شامل علوفه همراه با سيلاژ (علوفة چيده شده)، مكمل پروتئين و مواد دانه اي مي باشد (3).